Hoe herken je een narcist al tijdens het daten?
Veel vrouwen die in een nare relatie terecht zijn gekomen betichten hun partner ervan een narcist te zijn. En ook al is het natuurlijk gevaarlijk om zonder tussenkomst van een psycholoog of psychiater en een officiële diagnose dergelijke uitspraken te doen, zelfs als het alleen gaat om narcistische trekken is dat natuurlijk al heel onprettig. Zou het dus niet fijn zijn als je mannen die deze neiging (of daadwerkelijke stoornis) hebben direct te kunnen spotten? In dit artikel gaan we dieper in op de signalen van narcisme en hoe je die zelf kunt leren herkennen.
De meeste narcisten zijn man
De meeste mensen waarbij narcisme officieel wordt vastgesteld blijken man te zijn. Bij vrouwen komt de stoornis volgens psychologen minder vaak voor, al zijn er ook experts die menen dat het bij vrouwen simpelweg (net als bijvoorbeeld bij autisme het geval is) minder goed is vast te stellen, omdat ze beter kunnen leren zichzelf aan te passen zodat het minder opvalt. Hoe dan ook is dat voor dit artikel wat minder relevant, want zoals we al hebben aangegeven zijn het vrijwel altijd vrouwen die er na langere tijd in een relatie achter komen dat ze met iemand samen zijn die een narcist is of op zijn minst narcistische trekjes vertoont. Daarom behandelen we dit onderwerp in het vervolg van dit artikel ook puur vanuit het oogpunt van de vrouw.
Signaal 1: Egocentrisch beeld van de wereld
Een narcist (of iemand met narcistische persoonlijkheidstrekken) bekijkt alles in de wereld vanuit zijn eigen perspectief. Bij alles wat er gebeurt of binnenkort gaat gebeuren wordt alleen in overweging genomen wat dit voor gevolgen voor de man zal hebben. Het onvermogen om buiten zichzelf te treden en de gevoelens van andere mensen mee te nemen in hun bespiegelingen is goed herkenbaar. Je kunt er tijdens jullie eerste gesprekken naar op zoek of zelf actief het gesprek sturen naar onderwerpen waarbij een man kan laten zien dat hij ook om de gevoelens van anderen geeft. Een gemis daarvan zal zich ook rechtstreeks naar zijn relaties vertalen, waardoor je ervan uit kunt gaan dat je altijd aan het kortste eind zal trekken, terwijl een goede relatie er eentje is van compromissen sluiten en elkaar af en toe iets gunnen ook als je er zelf niets aan hebt.
Signaal 2: Het ontbreken van zelfreflectie
Wanneer negatieve gebeurtenissen altijd een oorzaak buiten de man lijken te hebben (volgens hem zelf dan in elk geval) is dat een signaal van zijn eventuele narcisme. Hij zal een hobbel op zijn weg nooit bij zichzelf gaan zoeken maar er altijd een externe oorzaak voor vinden. Op zich hoeft dat nog niet zo erg te zijn, ware het niet dat wanneer er iets spaak loopt in jullie relatie dat ook automatisch op jouw bordje geschoven zal worden. Zelf kan de man volgens hem niets fout doen, dus ligt het meteen allemaal aan jou. Als je daar eerst in meegaat om de lieve vrede te bewaren zal het probleem alleen maar groter worden. Het is namelijk nooit een kwestie van geven en nemen, alleen maar van nemen, nemen en nogmaals nemen vanuit de man.
Signaal 3: Goed de rol van normaal persoon kunnen spelen
De meeste narcisten weten wel degelijk hoe ze overkomen op andere mensen en zijn prima in staat een normaal persoon te spelen. Vooral wanneer het om vreemden of vage kennissen gaat zal de narcist bij hen heel gewoon kunnen lijken. Pas wanneer ze een intiemere band met mensen hebben komt het narcistische gedrag meer tot uiting. Dat is voor een groot deel omdat ze weten dat ze inmiddels een bepaalde mate van emotionele controle over die mensen hebben. Logischerwijs komt hun negatieve gedrag dus het meest tot uiting in hun relatie. Dat maakt het echter ook heel moeilijk voor jou als vrouw of vriendin om anderen duidelijk te maken hoe erg het is wat je man of vriend doet. Ook maakt het het gewoon heel moeilijk om een narcist al in een vroeg stadium te herkennen.
Signaal 4: Er wordt compensatiegedrag vertoond
Een narcist die bij nieuwe mensen in een goed blaadje hoopt te komen zal vaak compensatiegedrag vertonen. Hij doet zich extra lief, attent en meelevend voor omdat hij nieuwe vrouw daarmee voor zich hoopt te winnen. Hij kan op die manier ook zelf een tijdlang geloven dat hij echt een goed en deugdzaam persoon is. Wanneer de eerste barstjes daarin komen heeft dat echter ook al snel een sneeuwbaleffect. Natuurlijk probeert elke single zich op een date van de beste kant te laten zien, maar als je het gevoel krijgt dat iemand vanuit een reflex zichzelf overmatig voor je uitslooft, of echt zijn uiterste best doet om de leukste en liefste persoon ter wereld te lijken, kan dat een signaal zijn van sluimerend narcisme.
Signaal 5: Overwegend negatief praten over anderen
Een van de beste manieren voor een narcist om zichzelf omhoog te halen is door anderen naar beneden te praten. Maar objectief bekeken is het natuurlijk niet logisch dat iedereen het altijd maar verkeerd heeft of zijn of haar leven zo zou inrichten dat de man in kwestie daar altijd het slachtoffer van zou moeten zijn. Als tijdens de eerste date al duidelijk wordt dat alle problemen (zoals bijvoorbeeld een eerdere relatiebreuk) altijd maar komt doordat de andere partij zo zot als een deur zou zijn, dan is dat een goed signaal dat je met een narcist te maken hebt.
Signaal 6: Negeren en stemmingswisselingen
Een narcistisch persoon schroomt er niet voor om emotionele chantage in te zetten om zijn doel te bereiken. Dat betekent dat hij er geen seconde over zal twijfelen om je glashard te negeren als het hem zo uitkomt, bijvoorbeeld in een poging om je te dwingen je naar zijn wensen te schikken. Ook stemmingswisselingen zijn een bekend signaal. Zo kan een narcist het ene moment nog poeslief zijn als het lijkt alsof hij volledig zijn zin krijgt, om in woede te ontsteken bij het minste teken dat een situatie of discussie niet in zijn voordeel uit zou kunnen vallen.